Postawy w RPG

Właśnie czytasz artykuł, w którym wyjaśniam, czym są te „Stance” według Big Model RPG (właściwie to GNS Theory). Tzw. „Postawy” określają podejście uczestnika do odgrywania. Jak podchodzi do grania swoją postacią? Jaką perspektywę przyjmuje uczestnik? Jakie decyzje podejmuje w trakcie gry? Co z tego wynika dla sesji RPG?

Rozmaite erpegi wymagają różnych postaw: nie tylko „aktorskiej”. Postanowiłem też, że wstępne przełożę ten temat z teorii erpegowej na język polski.

Rodzaje Postaw

Jakie postawy może przyjąć gracz na sesji RPG?

• Postawa Aktorska („Aktora”): Podejmujemy decyzje na podstawie wiedzy oraz percepcji naszej postaci.
• Postawa Autorska/Twórcza („Autora”, „Twórcy”): Podejmujemy decyzje na podstawie priorytetów osoby fizycznej, grającej postacią. Innymi słowy, gracz musi mieć swoją agendę. I przy okazji, mieć pomysł na agendę własnej postaci.
  • Odmianą tej postawy jest Postawa Pionka, w której grana postać nie posiada „motywacji” wprowadzonej (uzasadnionej) retroaktywnie przez twórcę (gracza).
• Postawa Reżyserska („Reżysera”): Podejmujemy decyzje na podstawie otoczenia postaci, a nie tylko jej wiedzy bądź zdolności. Gracz nie tylko decyduje o działaniu postaci, ale też o ustawieniu sytuacji: sceny, miejsca oraz czasu.

Każda z tych postaw zakłada chęć odebrania innych doświadczeń z rozgrywki.

Postawa Aktorska

Czuję, że nie muszę tłumaczyć tej postawy. Bombardowani nią jesteśmy niemal w każdym tradycyjnym erpegu. Jak choćby w poradach o tym, aby „wczuć się w postać”, aby prowadzący był zmysłami postaci gracza. Służą one temu, aby gracz faktycznie grał według tych zmysłów oraz według aktualnej wiedzy postaci. To co na karcie postaci, to co nam powie prowadzący sesję – to jest nasza postać.

Ta postawa zakłada brak intencjonalnego grania z kanału meta. Niekoniecznie jego unikanie, ale sztywne podejście: kiedy wchodzimy do kanału meta, „przerywamy sesję i komentujemy”. Nie „patrzymy w mecie”, aby grać postacią. W trakcie gry „stajemy się postacią”.

Koncepcja „bleed” z nordic larp (wkładanie własnych doświadczeń oraz emocji w postać) to kolejny przykład.

Postawa Twórcza

Podczas sesji kierujemy swoją postacią, aby doprowadzić ją do tego, co nas interesuje. „Postawa Twórcza” zakłada odpowiedzenie sobie na pytanie, po co – jako gracze – przychodzimy na sesję. Aby zobaczyć, czy nasza kowalka Thermyr dopadnie ostatniego zabójcę swoich rodziców? Aby zobaczyć, co się stanie z naszym bohaterem po konfrontacji z rywalem? Aby zobaczyć, jak eskaluje konflikt pomiędzy Red Sashes a The Lampblacks?

„Postawia Pionka” z kolei zakłada, że nie mamy z góry ustalonej motywacji („retroaktywnie”) co do tego, co robimy postacią. Pisząc prościej, idziemy do przodu z tym, co jesteśmy. Nasza agenda nie zakłada uporządkowanego wcześniej planu na postać. W sumie na tym między innymi polega motto „play to find out” z Apocalypse World. Jesteśmy otwarci na to, co się stanie; nie przygotowujemy planu na grę. Nie stawiamy sobie konkretnych oczekiwań co do przebiegu gry.

Przykłady z erpegów, w których przyjmujemy Postawę Twórczą:

• Granie według Kluczy (TSoY/TSS, Lady Blackbird), uwzględnianie Przekonań oraz Instynktów (Burning Wheel).
• Agenda gangu w Blades in the Dark – co chcemy zrobić w kampanii, co chcemy zrobić postaciami jako członkowie gangu.
• Rozstrzygnięcie sceny (negatywne/pozytywne) we Fiasco – może temu towarzyszyć „Postawa Pionka”.
• Granie pod pary Traits w Blightburg, w tym „uderzane” w Traits innych postaci. „Devil’s Seat” z góry zakłada bycie współautorem postaci innego gracza w danym momencie.
• Przysięgi („Vows”) w Ironsworn to jawnie zadeklarowana i wdrażane kierunki gry postacią.
• Na upartego, planowanie celów w „wątku osobistym” w 7th Sea 2nd to też przykład przyjmowania pozycji „autora”.

Postawa Reżyserska

Ktoś by powiedział, że „Postawa Reżyserska” pojawia się tylko w grach GM-less, gdzie każdy jest de facto „prowadzącym”. Nie upraszczałbym jednak sprawy w ten sposób. Ta postawa różni się poprzednich przede wszystkim tym, że decydujemy nie tylko o własnej postaci.

Przykładowo, tworzenie Przekonań do Burning Wheel przed sesją. Nie tylko wchodzimy w „Postawę Twórczą” i planujemy, co chcemy, aby działo się z postacią gracza. W praktyce, deklarujemy, jakie chcemy widzieć sceny na następnej sesji. O czym mają one być? W ten sposób przedstawiamy komunikat, jak ma wyglądać sesja…

Innymi słowy, jeśli mówicie „chcę mieć scenę o tym”, to wchodzicie w „Postawę Reżyserską”.

Gry GM-less takie jak Archipelago, Love in the Time of Seid, Lines in the Sand czy Archives of the Sky zakładają, że uczestnicy przez cały czas będą przyjmowali „Postawę Reżyserską”. Z kolei gry solowe wręcz wymagają czynności, które określilibyśmy mianem „reżyserskimi”…

Inne przykłady wchodzenia w „Postawę Reżyserską”:

• Decyzja o sposobie wykonania Score’a w Blades in the Dark.
• Retrospekcje w grach na silniku FitD (wprowadzamy scenę, sytuację lub element otoczenia).
• Ustawianie scen w podrywanie Kagematsu, w Kagematsu.
• Ustawianie scen we Fiasco [chyba widzicie frazę, „ustawianie scen”?]
• Zastanawiam się, czy wejście do „Confession Room” w InSpectres to także jest „Postawa Reżyserska”. Chyba jest: opowiadamy o całej sytuacji i wprowadzamy nowe fakty.
• Tworzenie heistu według „Adventure List” w October Rust wymaga przyjęcia „Postawy Reżyserskiej” przez graczy.

Rozważania o Postawach

Jak zauważyliście przy przykładach, w trakcie gry w jednego erpega można zmieniać przyjętą Postawę. Część gier wręcz to wymusza. Zatem nie ma czegoś takiego jak „zawsze erpeguję w Postawie Twórczej”. Postawy omawiają sposoby podejścia do danego momentu na sesji RPG. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby cały czas spoglądać zmysłami oraz wiedzą postaci, a w pewnym momencie powiedzieć „chciałabym mieć scenę o skonfrontowaniu się z prokuratorem Victorem, moim rywalem”.

Można odnieść wrażenie, że „Postawa Twórcza” oraz „Postawa Reżyserska” współwystępują. Mimo bycia o czymś całkiem innym (agenda gracza, ustalanie fikcji), w praktyce są stosowane wymiennie jako techniki w poszczególnych grach. Prawdopodobnie to wynika z tego, że ludzie projektujący nie-tradycyjne erpegi, śmiało korzystali z innych podejść niż „gracz ma być tylko aktorem i wczuwać się”. Nie sugerowałbym się jednak tym, że obie te postawy zdarzają się być w tej samej grze…

Nie umniejszałbym znaczenia „Postawy Aktorskiej”. Perspektywa „to co wie i czuje” postać też jest jest prawidłową i stanowi ona podstawę dla utworzenia agendy postaci. A tę możemy później porównać z agendą gracza. Chcę tylko powiedzieć, że nie stanowi ona definicji „odgrywania” na sesji RPG. Każda z Postaw jest o odgrywaniu.

Swoją drogą, pojęcie „Flag” wprost odwołuje się do „Postawy Twórczej”. To sygnał od gracza, że „chce czegoś o swojej postaci”. W ramach uzupełnienia tematu, polecam ten wpis Bankueia.

Ten tekst powstał dzięki wsparciu: Jędrzej Śmietański, Michał Laskowski, Aleksandra Sontowska, Jakub Kucharzewski i Erpegowemu Piekiełku. Dziękuję!